شیشه‌های دوجداره به‌دلیل عایق حرارتی قوی و کاهش مصرف انرژی، امروزه به یکی از پرکاربردترین اجزای ساختمان‌های مدرن تبدیل شده‌اند. اما بسیاری از کاربران با گذشت زمان متوجه می‌شوند که سطح شیشه‌ها دچار بخار یا قطرات آب می‌شود و ظاهری نامطلوب به پنجره می‌دهد. درک علت تعریق شیشه پنجره دوجداره نه‌تنها از نظر زیبایی اهمیت دارد، بلکه می‌تواند از آسیب‌های بلندمدت به پنجره و سازه جلوگیری کند.
در واقع، این تعریق نتیجه مستقیم تفاوت دمای داخل و خارج ساختمان و میزان رطوبت موجود در هوای محیط است. وقتی سطح شیشه سردتر از هوای داخل خانه می‌شود، بخار آب موجود در هوا به حالت مایع درآمده و روی شیشه می‌نشیند. این اتفاق اغلب در فصول سرد سال، هنگام بسته بودن کامل پنجره‌ها و نبود تهویه کافی رخ می‌دهد.
اما گاهی تعریق شیشه دوجداره تنها یک پدیده سطحی نیست، بلکه نشانه‌ای از نقص در ساختار یا درزبندی پنجره است. خرابی گاز عایق بین دو لایه شیشه، ضعف در نصب یا استفاده از شیشه‌های بی‌کیفیت می‌تواند باعث افزایش احتمال بخار و مه‌گرفتگی شود.
شناخت دقیق علت بخار و تعریق شیشه پنجره دوجداره به شما کمک می‌کند تا با انتخاب راهکارهای مناسب، از تکرار این مشکل جلوگیری کنید و عمر مفید پنجره‌های خود را افزایش دهید.
در این مقاله، با بررسی علمی و فنی علل بخارزدگی، روش‌های رفع آن و نکات پیشگیرانه، شما را گام‌به‌گام برای حفظ کارایی و زیبایی پنجره‌های دوجداره همراهی می‌کنیم.
انواع بخارزدگی در پنجره‌های دوجداره
بخارزدگی در پنجره‌های دوجداره تنها یک نوع ندارد و بسته به محل تشکیل بخار، می‌توان آن را در سه دسته اصلی طبقه‌بندی کرد. شناخت این دسته‌ها کمک می‌کند منبع مشکل را دقیق‌تر تشخیص دهیم و اقدام درست‌تری برای رفع آن انجام دهیم.
- روی سطح بیرونی شیشه
- روی سطح داخلی شیشه
- بین دولایه شیشه دوجداره
بخار زدگی روی سطح بیرونی؛ علامتی مثبت یا منفی؟
بخار روی سطح بیرونی شیشه پنجره‌های دوجداره در واقع نشانه خوبی از عملکرد مناسب پنجره است. وقتی این نوع بخار ظاهر می‌شود، یعنی پنجره خاصیت عایق خود را به‌درستی حفظ کرده و حرارت داخل خانه را به بیرون منتقل نمی‌کند. در نتیجه، سطح بیرونی شیشه سرد باقی می‌ماند و در تماس با هوای مرطوب بیرون، بخار تشکیل می‌شود.
این پدیده معمولاً در صبح‌های سرد پاییز یا زمستان دیده می‌شود و بعد از طلوع خورشید یا افزایش دمای هوا، به‌طور طبیعی از بین می‌رود. برای کاهش ظاهر این بخار می‌توان از شیشه‌های با پوشش ضدبخار یا استفاده از سیستم‌های تهویه طبیعی در اطراف پنجره بهره برد، اما در کل، بخار سطح بیرونی نشانه‌ای از نقص فنی نیست.
بخار روی سطح داخلی؛ علت‌ها و راهکارها
بخار روی سطح داخلی شیشه زمانی رخ می‌دهد که رطوبت محیط خانه بالا باشد و سطح داخلی شیشه دما را از هوای بیرون بگیرد و سرد شود. این وضعیت معمولاً در خانه‌هایی با تهویه نامناسب، استفاده زیاد از بخاری‌های بدون دودکش یا آشپزخانه‌های بدون هود اتفاق می‌افتد.
برای رفع این مشکل، مهم‌ترین اقدام کاهش رطوبت داخل خانه است. استفاده از دستگاه رطوبت‌گیر، باز گذاشتن پنجره‌ها در زمان‌های مشخص، نصب هواکش در آشپزخانه و حمام و جلوگیری از مسدود شدن مسیر جریان هوا از جمله راهکارهای مؤثر هستند. همچنین حفظ فاصله مناسب پرده یا مبلمان از پنجره باعث می‌شود هوا در اطراف شیشه گردش داشته باشد و دمای سطح آن یکنواخت‌تر شود.
بخار بین دو لایه شیشه؛ مشکل جدی‌تر چیست؟
بخار بین دو لایه شیشه دوجداره یکی از نشانه‌های اصلی خرابی درزبندی یا نشتی گاز عایق است. این گاز معمولاً آرگون یا کریپتون است که برای جلوگیری از تبادل حرارتی بین دو سطح شیشه به کار می‌رود. وقتی درزها آسیب ببینند یا مهر و موم پنجره به‌درستی عمل نکند، رطوبت به فضای بین دو شیشه نفوذ می‌کند و بخار دائمی ایجاد می‌شود.
این بخار را نمی‌توان با دستمال یا تهویه از بین برد، زیرا داخل فضای بسته شیشه است. در این حالت معمولاً نیاز به تعمیر تخصصی یا تعویض کامل شیشه وجود دارد. برخی شرکت‌ها خدمات تخلیه بخار و تزریق مجدد گاز ارائه می‌دهند، اما اگر عمر پنجره زیاد باشد، تعویض کامل اقتصادی‌تر است.
راهکار فوری برای کاهش بخار سطح داخلی
تشکیل بخار یا قطرات آب در سطح داخلی شیشه‌های دوجداره نه تنها یکی از آزاردهنده‌ترین مشکلات در فصول سرد سال است بلکه این مسئله باعث کاهش دید و زیبایی پنجره می‌شود و در درازمدت می‌تواند به پوسیدگی قاب، تغییر رنگ دیوار اطراف و رشد قارچ و کپک منجر شود. خوشبختانه، چند راهکار فوری و ساده برای کاهش بخار سطح داخلی وجود دارد که می‌توانید بدون نیاز به تعمیرات تخصصی، در خانه اجرا کنید.
۱. راهکارهای فنی و تعمیراتی برای بخار بین دو لایه
وقتی بخار بین دو لایه شیشه ظاهر می‌شود، معمولاً نیاز به مداخله فنی وجود دارد. یکی از روش‌های تخصصی، تخلیه بخار از فضای بین شیشه‌ها است که با سوراخ‌کاری ریز در گوشه‌های شیشه انجام می‌شود و سپس با ماده خشک‌کننده (سیلیکاژل) و گاز عایق مجدداً پر می‌شود.
۲. کنترل سطح رطوبت داخل محیط
بخار در اثر وجود رطوبت زیاد در فضای بسته ایجاد می‌شود. بنابراین، کاهش منابع تولید رطوبت اهمیت زیادی دارد. اگر از بخاری بدون دودکش یا سماور استفاده می‌کنید، حتماً در نزدیکی آن تهویه برقرار باشد. همچنین هنگام آشپزی یا دوش گرفتن، درها را بسته نگه دارید و هود یا هواکش را روشن کنید. استفاده از دستگاه رطوبت‌گیر یا حتی روش‌های ساده مثل قرار دادن نمک یا زغال خشک در کنار پنجره نیز می‌تواند مؤثر باشد.
۳. تنظیم صحیح دما و جلوگیری از سرمای بیش از حد شیشه
هرچه اختلاف دمای بین داخل و بیرون بیشتر باشد، بخار سریع‌تر تشکیل می‌شود. بنابراین، بهتر است دمای محیط را یکنواخت و معتدل نگه دارید. تنظیم ترموستات بین ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد معمولاً بهترین تعادل را ایجاد می‌کند. در شب‌های سرد، می‌توانید پرده‌ها را کمی کنار بزنید تا هوای گرم به سطح شیشه برسد و از سرد شدن آن جلوگیری کند.
۴. جلوگیری از مسدود شدن جریان هوا در اطراف پنجره
گاهی بخار به دلیل چیدمان اشتباه وسایل در اطراف پنجره ایجاد می‌شود. اگر مبل، پرده سنگین یا وسیله‌ای بزرگ جلوی پنجره قرار گرفته باشد، جریان هوا متوقف می‌شود و رطوبت در همان نقطه جمع می‌گردد. بهتر است فاصله حداقل ۲۰ سانتی‌متر بین وسایل و شیشه حفظ شود تا تهویه طبیعی اتفاق بیفتد.
۵. استفاده از محصولات ضد بخار
در بازار اسپری‌ها و پوشش‌های ضد بخار مخصوص شیشه‌های خودرو و ساختمان وجود دارد. این محصولات با ایجاد یک لایه نازک و شفاف، مانع تجمع قطرات آب روی سطح شیشه می‌شوند. کافی است سطح شیشه را کاملاً تمیز کرده و سپس اسپری ضد بخار را روی آن بمالید. این روش راه‌حلی سریع و موقت برای محیط‌هایی با رطوبت زیاد است.
۶. بررسی درزهای اطراف پنجره
در برخی موارد، بخار زیاد به دلیل نفوذ هوای سرد از درزهای پنجره است. بررسی کنید که نوار درزبندی سالم باشد و هیچ فاصله‌ای بین قاب و دیوار وجود نداشته باشد. استفاده از نوارهای درزبند سیلیکونی یا فومی، علاوه بر جلوگیری از بخار، در کاهش اتلاف انرژی نیز بسیار مؤثر است.
۷. تعویض کامل واحد شیشه دوجداره
روش دیگر تعویض کامل واحد شیشه دوجداره است که در آن قاب حفظ می‌شود اما مجموعه شیشه جدید جایگزین قبلی می‌گردد. در مواردی که پنجره قدیمی باشد یا درزها پوسیده شده باشند، بهتر است کل واحد پنجره تعویض شود. انتخاب تعمیر یا تعویض بستگی به هزینه، عمر پنجره و نوع خرابی دارد.
۸.افزایش تهویه هوای داخل خانه
اولین و مؤثرترین اقدام برای رفع بخار، افزایش جریان هوای تازه در محیط است. در روز چند بار برای چند دقیقه پنجره‌ها را باز کنید تا هوای مرطوب داخل با هوای خشک بیرون جایگزین شود. حتی باز کردن اندک یکی از لنگه‌های پنجره برای چند دقیقه، تأثیر محسوسی دارد. در خانه‌هایی که تهویه ضعیف دارند، استفاده از فن یا دستگاه تهویه مکانیکی (VMC) بسیار مفید است.
نکات پیشگیرانه برای جلوگیری از بخارگیری در آینده
برای پیشگیری از بخار گرفتن شیشه در آینده، رعایت چند نکته کلیدی ضروری است. اول، انتخاب پنجره‌های باکیفیت از برندهای معتبر که از شیشه‌های Low-E و گاز آرگون استفاده می‌کنند. دوم، نصب حرفه‌ای توسط نصاب مجرب که درزبندی کامل را تضمین کند.
در طول استفاده نیز باید تهویه منظم فضا را حفظ کرد، مخصوصاً در فصل‌های سرد. تمیز نگه داشتن دریچه‌های تهویه و باز گذاشتن پنجره‌ها در فواصل زمانی کوتاه کمک می‌کند رطوبت تجمع پیدا نکند. در نهایت، بررسی دوره‌ای درزها و اتصالات پنجره، مانع از نفوذ هوا و رطوبت می‌شود.
